Ekspres przelewowy to jeden z najpopularniejszych typów ekspresów do kawy, ceniony za swoją prostotę obsługi oraz możliwość przygotowania większej ilości napoju. Ekspresy przelewowe wykorzystują metodę filtrowania, co pozwala na uzyskanie kawy o delikatniejszym smaku, bez charakterystycznej goryczy i kwasowości typowej dla espresso.
Jak działa ekspres przelewowy?
Mechanizm działania ekspresu przelewowego opiera się na prostej zasadzie filtrowania gorącej wody przez warstwę kawy mielonej. Proces parzenia można podzielić na cztery etapy:
- Podgrzewanie wody – po włączeniu ekspresu woda znajdująca się w zbiorniku jest podgrzewana do temperatury około 90-95°C/
- Ekstrakcja – gorąca woda jest stopniowo dozowana i przepływa przez filtr zawierający zmieloną kawę.
- Filtracja – kawa spływa przez filtr do dzbanka, oddzielając fusy od naparu. W zależności od modelu stosuje się filtry papierowe lub wielokrotnego użytku.
- Podtrzymywanie ciepła – gotowy napar jest przechowywany w dzbanku szklanym lub termicznym, a niektóre modele mają płytę grzewczą, utrzymującą kawę w odpowiedniej temperaturze przez dłuższy czas.
Rodzaje ekspresów przelewowych
- Ekspresy przelewowe z klasycznym dzbankiem szklanym – najprostszy i najbardziej popularny typ urządzenia. Kawa parzona jest bezpośrednio do szklanego dzbanka, który zazwyczaj stoi na płycie grzewczej podtrzymującej temperaturę naparu. Tego typu ekspresy są łatwe w obsłudze i stosunkowo tanie, ale wymagają szybkiego spożycia kawy, ponieważ dłuższe utrzymywanie ciepła może wpłynąć na jej smak.
- Ekspresy przelewowe z termicznym dzbankiem – w odróżnieniu od modeli z dzbankiem szklanym, w tych urządzeniach kawa przelewa się do termosu ze stali nierdzewnej, który utrzymuje temperaturę napoju bez konieczności podgrzewania. To rozwiązanie pozwala na dłuższe zachowanie świeżości kawy i zapobiega jej przypalaniu.
- Ekspresy przelewowe z wbudowanym młynkiem – niektóre modele mają wbudowany młynek do kawy, który mieli ziarna tuż przed parzeniem. Dzięki temu kawa jest zawsze świeża i aromatyczna, co ma kluczowe znaczenie dla jej smaku. Ekspresy tego typu pozwalają także na regulację stopnia mielenia, co wpływa na intensywność naparu.
Porównanie ekspresów przelewowych z innymi typami ekspresów
Ekspres przelewowy vs. ekspres ciśnieniowy
Ekspresy ciśnieniowe wykorzystują wysokie ciśnienie (9–15 barów) do ekstrakcji kawy, co pozwala na uzyskanie gęstego, intensywnego espresso z charakterystyczną cremą na powierzchni. W ekspresach przelewowych proces parzenia jest wolniejszy, a woda przesiąka przez kawę naturalnie, co daje delikatniejszy smak, bardziej zbliżony do kawy z dripa lub French Pressu.
Ekspresy ciśnieniowe pozwalają na przygotowanie espresso, cappuccino czy latte, natomiast ekspres przelewowy parzy tylko kawę czarną. Jednak jego zaletą jest możliwość przygotowania większej ilości napoju jednocześnie, co czyni go lepszym wyborem dla rodzin czy biur.
Ekspres przelewowy vs. ekspres kapsułkowy
Ekspresy kapsułkowe oferują szybkość i wygodę, ponieważ wystarczy włożyć kapsułkę i nacisnąć przycisk, aby uzyskać gotowy napój. Jednak w dłuższej perspektywie koszt kapsułek jest znacznie wyższy niż kawa mielona stosowana w ekspresach przelewowych.
Kawa z ekspresu przelewowego jest bardziej aromatyczna i świeża, ponieważ użytkownik samodzielnie dobiera jakość ziaren oraz stopień ich zmielenia. Ekspresy kapsułkowe są idealnym rozwiązaniem dla osób ceniących wygodę i szybkość, ale nie pozwalają na eksperymentowanie z różnymi rodzajami kawy.
Ekspres przelewowy vs. ekspres kolbowy
Ekspresy kolbowe są wybierane głównie przez miłośników tradycyjnego espresso, którzy chcą mieć pełną kontrolę nad procesem parzenia. Przygotowanie kawy w takim ekspresie wymaga umiejętności i więcej czasu niż w przypadku ekspresu przelewowego.
Ekspres przelewowy wygrywa w kwestii prostoty i wygody, ponieważ wystarczy wsypać kawę, wlać wodę i nacisnąć przycisk, aby uzyskać cały dzbanek kawy. Ekspresy kolbowe wymagają precyzyjnego mielenia, odpowiedniego ubicia kawy i ręcznej obsługi.
Jak wybrać odpowiedni ekspres przelewowy?
Wybór ekspresu przelewowego powinien zależeć od sześciu czynników:
- pojemność dzbanka – ekspresy przelewowe oferują różne pojemności, zazwyczaj od 0,6 do 1,5 litra. Małe modele sprawdzą się w gospodarstwach domowych, większe są idealne do biur i rodzin, gdzie kawa pije kilka osób;
- rodzaj dzbanka – szklany dzbanek to klasyczne rozwiązanie, najczęściej stosowane w ekspresach. Zazwyczaj jest podgrzewany, co pomaga utrzymać temperaturę kawy, ale po dłuższym czasie może powodować jej gorzkawy posmak. Dzbanek termiczny ma podwójne ścianki ze stali nierdzewnej, dzięki czemu utrzymuje ciepło przez kilka godzin bez konieczności podgrzewania, co pozwala zachować pełnię aromatu;
- rodzaj filtra – filtry papierowe zapewniają czystość i łatwość użycia, ale generują dodatkowy koszt i wymagają regularnej wymiany. Filtry stałe (wielokrotnego użytku), to ekologiczne i oszczędne rozwiązanie, ale wymagają czyszczenia po każdym użyciu;
- timer – funkcja pozwala na zaprogramowanie ekspresu tak, aby kawa była gotowa o określonej godzinie;
- automatyczne odkamienianie – twarda woda powoduje osadzanie się kamienia wewnątrz urządzenia, co z czasem może prowadzić do jego uszkodzenia lub pogorszenia jakości zaparzanej kawy. Niektóre ekspresy przelewowe mają wbudowany system odkamieniania, który automatycznie przypomina o konieczności czyszczenia;
- marka i jakość wykonania – warto wybierać ekspresy od sprawdzonych producentów, takich jak Melitta, Philips, Bosch, Moccamaster czy Severin, które oferują wysoką jakość i niezawodność urządzeń. Materiały użyte do ich produkcji, jak stal nierdzewna zamiast plastiku, wpływają na trwałość ekspresu i jego estetykę.