02.09.2022 |
autor: Klaudia Męcfel |
Przeczytasz w
7 minut
Zwiększ rozmiar tekstu
Płyta główna to podstawowy element komputera, bez którego żadna jednostka nie mogłaby funkcjonować. Odpowiada ona za przetwarzanie wielu procesów i scala ze sobą podzespoły. Zastanawiasz się, jak wybrać płytę główną, czym się od siebie różnią czy który chipset jest najlepszy? W tym poradniku dowiesz się wszystkiego, czego potrzebujesz.
- Płyta główna – czym właściwie jest?
- Jak sprawdzić model płyty głównej?
- Rodzaje płyt głównych
- Jak dobrać płytę główną do procesora?
- Najważniejsze cechy płyty głównej do komputera
Czym jest płyta główna?
Płyta główna (z języka angielskiego motherboard) lub jak kto woli, mobo, jest główną częścią komputera. To do niej podłączane są wszystkie podzespoły takie jak dedykowana karta graficzna, dysk SSD lub pamięć RAM. Znajduje się tu też gniazdo procesora (z ang. socket), do którego podłączamy CPU uważane za serce (lub jak kto woli, mózg) PC-ta. Przez płytę główną przechodzą także zewnętrzne urządzenia peryferyjne jak myszka, klawiatura czy słuchawki.
Pozornie mało znacząca, zapewnia wiele dodatkowych funkcji, wśród których można wymienić łączność Internetową – większość mobo posiada wbudowany port Ethernet, a coraz więcej produktów posiada w standardzie wbudowany moduł Wi-Fi. Ponadto na płycie mogą znaleźć się złącza pod USB 3.0, porty na najszybsze dyski SSD M.2 i dioda wyświetlająca błędy komputera. Główni producenci płyt głównych to ASUS, Gigabyte, MSI oraz ASRock.
Jak sprawdzić model płyty głównej?
Jeśli jesteś posiadaczem komputera stacjonarnego, jednak nie wiesz, jaka płyta główna drzemie w Twoim komputerze, to dokładnie przeczytaj ten akapit. Wytłumaczymy Ci krok po kroku, jak sprawdzić model płyty głównej. Ta wiedza z pewnością przyda Ci się w przyszłości, w końcu jest to jedno z najważniejszych urządzeń, znajdujących się w komputerze. Podczas wymiany procesora lub karty graficznej, należy najpierw sprawdzić, czy posiadany motherboard będzie kompatybilny z nowym podzespołem.
Zidentyfikowanie producenta i modelu płyty głównej jest niezwykle proste. Wystarczy odkręcić bok obudowy komputera (radzimy wcześniej odłączyć od niego zasilanie), a następnie odszukać wypalonego lub nadrukowanego ciągu znaków.
Jeśli nie jesteś w stanie go dostrzec lub jakimś cudem go tam nie znajdziesz, to istnieje dużo prostszy sposób na sprawdzenie płyty głównej w komputerze z systemem operacyjnym Windows. Postępuj zgodnie z poniższą instrukcją:
- Naciśnij skrót klawiszowy Start + R
- W oknie Uruchamianie wpisz polecenie MSinfo32, a następnie zatwierdź
- W informacjach o systemie znajdź pozycję Producent systemu i Model systemu – jest to kolejno producent płyty głównej i model płyty głównej
Kolejnym sposobem na sprawdzenie modelu płyty głównej jest skorzystanie z wiersza poleceń, aby to zrobić:
- Naciśnij skrót klawiszowy Start + R
- W oknie Wiersza poleceń wpisz systeminfo i zatwierdź przyciskiem Enter
- W ukazanych informacjach odnajdź pozycję System Manufacturer i System model, które kolejno odpowiadają producentowi i modelowi płyty głównej.
Rodzaje płyt głównych
Aby wybrać najlepszą płytę główną do komputera, musisz najpierw określić, do czego będzie on przeznaczony. Mniejsze płyty główne można zmieścić w bardziej kompaktowych obudowach, jednak posiadają one mniej slotów i portów. Tanie płyty główne zwykle nie będą posiadać wbudowanego Wi-Fi, czy Thunderbolt 4, a podkręcenie procesora będzie znacznie trudniejsze lub niemożliwe. Większość dostępnych na rynku płyt głównych jest dostępna w 4 formatach:
- ATX – najpopularniejsze rodzaj płyty głównej. Jej rozmiar to 305 x 244 mm, dzięki temu doskonale sprawdzi się w obudowach typu Middle i Big Tower
- Extended ATX – większy brat płyty ATX o wymiarach 305 x 277 mm. Cechuje się maksymalną ilością dostępnych portów. Do zastosowania w obudowach Big Tower
- Micro-ATX – najmniejsza wersja płyt głównych typu ATX. Jej rozmiary wynoszą zaledwie 244 x 244 mm, co pozwala na zastosowanie w obudowach Big, Middle, Mini Tower
- Mini-ITX – to najmniejszy ogólnodostępny typ płyt głównych, wymiary wynoszą 170 x 170 mm. Posiada jednak znacznie mniejszą ilość portów i slotów. Zmieści się natomiast w takich niestandardowych obudowach, jak HTPC, Cube czy SFF (Small Form Factor)
Jak dobrać płytę główną do procesora?
Jeśli przymierzasz się do złożenia nowego komputera lub jesteś w trakcie tego procesu, to z pewnością najpierw wybierzesz interesujący Cię procesor, a dopiero później staniesz nad wyborem płyty głównej. W tym momencie kluczową kwestią do rozwiązania jest wybór odpowiedniej platformy. CPU od Intela i AMD osadza się na zupełnie innych socketach. Nawet poszczególne rodziny u tego samego producenta wymagają do działania innych gniazd.
Jaka płyta główna pod procesor Intel?
LGA 1700
Najnowszą platformą jest LGA 1700, która została stworzona specjalnie dla procesorów Intel Core 12. generacji, czyli rodziny Alder Lake. Procesory te oferują zwiększoną wydajność względem starszych braci. Tutaj do obsługi wymagany jest chipset serii 600. Ponadto wybór takiej płyty głównej jest bardziej przyszłościowy, bowiem obsłuży ona także nadchodzącą 13. generację CPU Raptor Lake.
LGA 1200
Układy Intel Core 10. (Comet Lake) i 11. generacji (Rocket Lake), choć nie są najnowszymi z oferty konstrukcjami amerykańskiego producenta, to nadal są dostępne w sklepach i świetnie sprawdzają się w zestawach komputerowych do pracy i gier. Są jednak obsługiwane przez gniazdo LGA 1200, więc do ich działania konieczna będzie płyta główna z serii 400 lub 500. Natomiast warto dodać, że nie wszystkie mobo serii 400 wspierają 11. generację procesorów Intela, inne zaś mogą bez problemu działać, jednak bez łączności z PCIe 4.0.
LGA 1151
Przeznaczona dla starszych, ale wciąż jeszcze używanych procesorów Intel Core: 6 generacji (Skylake), 7 generacji (Kaby Lake), 8 generacji (Coffee Lake)
Typy chipsetów Intel:
- B – to najtańsze płyty główne, które na szeroką skale wykorzystywane są w komputerach biznesowych i multimedialnych. Zwykle posiadają niewielką liczbę portów użytkowych i są stworzone z gorszych półproduktów. Nie pozwalają na podkręcanie procesora, a jedynie pamięci RAM
- Intel B660 – dla procesorów Intel Core 12 i 13 generacji
- Intel B560 – dla procesorów Intel Core 11 generacji
- Intel B460 – dla procesorów Intel Core 10 generacji
- Q – bliźniaczy model do chipsetu B, także przeznaczony do zastosowań w biznesie i rozrywce multimedialnej. Płyty główne z tym oznaczeniem posiadają jednak większą ilość portów i slotów (np. Intel Q470)
- Intel Q470 – dla procesorów Intel Core 10 generacji
- Intel Q370 – dla procesorów Intel Core 8 i 9 generacji
- H – podstawowe płyty główne obsługujące procesory Intel. Nie pozwala na podkręcenie CPU, jednak OC pamięci RAM jest w dalszym ciągu możliwe
- Intel H670 – dla procesorów Intel Core 12 i 13 generacji
- Intel H610 – dla procesorów Intel Core 12 i 13 generacji
- Intel H570 – dla procesorów Intel Core 11 generacji
- Intel H510 – dla procesorów Intel Core 11 generacji
- Intel H470 – dla procesorów Intel Core 10 generacji
- Intel H410 – dla procesorów Intel Core 10 generacji
- Intel H370 – dla procesorów Intel Core 9 generacji
- Intel H310 – dla procesorów Intel Core 9 generacji
- Z – wysokiej klasy płyty główne często znajdują swoje zastosowanie u graczy i twórców. Popularność zawdzięczają doskonałemu stosunkowi ceny do jakości oraz możliwości podkręcania procesorów z odblokowanym mnożnikiem. Czyli tych z literką „K” na końcu.
- Intel Z690 – dla procesorów Intel Core 12 i 13 generacji
- Intel Z590 – dla procesorów Intel Core 11 generacji
- Intel Z490 – dla procesorów Intel Core 11 generacji i 10 generacji
- Intel Z390 – dla procesorów Intel Core 9 generacji
- X – najbardziej zaawansowany chipset płyt głównych stworzony do zadań profesjonalnych i prawdziwych entuzjastów. Przeznaczony wyłącznie do procesorów Intel Extreme, czyli tych z literką „X” na końcu.
- Intel X299 – dla procesorów Intel Skylake-X, Kaby Lake-X
- Intel X99 – dla starszych procesorów Intel Haswell-E, Broadwell-E
Jaka płyta główna pod procesor AMD?
AM5
Gniazdo AM5 zadebiutuje w procesorach nowej generacji Ryzen 7000 w architekturze Zen 4, których premierę zaplanowano na koniec 2022 roku.
AM4
Wybór płyty głównej dla procesorów AMD jest znacznie łatwiejszy niż w przypadku Intela. „Czerwoni” sztywno trzymają się gniazda AM4, które debiutowało już przy układach Ryzen 1000. Teraz obsługują także serie 3000, 4000 i najnowszą 5000. Do ich obsługi wymagana jest płyta główna serii 400 i 500, jednak czasem będzie trzeba wykonać aktualizację BIOS-a.
TR4
Jedynie najmocniejsze procesory przeznaczone dla profesjonalistów z rodziny Ryzen Threadripper i Threadripper PRO wymagają zupełnie nowych podstawek. Są to kolejno sTRX4 oraz sWRX8.
Typy chipsetów AMD:
- A – podstawowy chipset bez możliwości podkręcenia
- AMD A520
- AMD A320
- B – zapewniają wysoką wydajność, jednak OC może być problematyczne (chociaż jest możliwe)
- AMD B550
- AMD B450
- AMD B350
- X – najbardziej zaawansowana jakość chipsetów przeznaczona dla zapalonych graczy i profesjonalistów
- AMD X570
- AMD X470
- AMD X399
- AMD X370
Najważniejsze cechy płyty głównej do komputera
Pamięć
Oprócz wyboru odpowiedniego gniazda procesora przed zakupem płyty głównej, warto się upewnić, czy posiada ona wystarczającą ilość slotów na kości pamięci RAM. Współczesne motherboardy obsługują od 2 do 8 kości pamięci DDR3, DDR4 i DDR5. Warto sprawdzić także taktowanie, może się zdarzyć tak, że płyta główna obsługuje niższe częstotliwości niż sam RAM.
Zasilanie
Jeśli Twój procesor ma pracować na najwyższej możliwej mocy, ponieważ liczy się dla Ciebie najwyższa wydajność, to warto zadbać o sekcje zasilania. Składają się na nie tzw. dławiki i MOSFET’y, a ich głównym celem jest zniwelowanie spadków napięcia płynącego do CPU. Jeśli by do nich doszło, to możemy spodziewać się nie tylko spadku wydajności, ale nawet zawieszenie komputera i bluescreena. Zwykle napięcie w procesorze wynosi od 1.1 do 1.4 V. Należy pamiętać, że im więcej mocy mu dostarczymy, tym więcej energii będzie pobierał, a rachunki za prąd będą wyższe.
Rodzaje złączy na płycie głównej
Poniżej znajdziesz najważniejsze złącza, które powinny znaleźć się na Twojej płycie głównej.
- PCIe – karty rozszerzeń np. dedykowana karta graficzna, karta dźwiękowa czy sieciowa. Złącze występuje w kilku wersjach różniących się ilością i rozmieszczeniem pinów: x16, x8 x4 oraz x1 oraz przepustowością. Najwydajniejsze są złącza PCIe x16. Najnowsza generacja złącza to PCIe 5.0, ale najpopularniejsze są wciąż złącza generacji PCIe 4.0
- SATA – podłączanie dysków HDD i SSD
- M.2 – pozwala na podłączenie dysku SSD M.2 (znacznie szybszy od złącza SATA)
- USB – im więcej tym lepiej, za ich pomocą podłącza się wszelkie zewnętrzne urządzenia (od pendrive, dysk zewnętrzny, klawiaturę, po drukarkę). Warto zwrócić uwagę na standard – najnowszy to USB 3.2, 3.1 oraz 3.0. Przydatne będzie też złącze USB typu C, które staje się coraz bardziej powszechne
- Wyjście wideo – HDMI, DisplayPort
- Port Ethernet (RJ-45) – internet przewodowy
- Wyjście audio (minijack 3,5 mm) – słuchawki, głośniki i mikrofon
- RGB lub aRGB – sterowanie podświetleniem
- Złącza wentylatorów – do chłodzenia procesora czy karty graficznej, chłodzenia wodnego
Inne cechy płyty głównej
Płyta główna jako najważniejsze urządzenie, bez którego komputer nie jest w stanie funkcjonować, jest wyposażona w szereg dodatkowych cech.
- Obsłuży m.in. zintegrowaną kartę graficzną dostępną w procesorze oraz posiada zintegrowaną kartę dźwiękową.
- Dzięki temu odchodzi dodatkowy wydatek. Niektóre mobo w standardzie są wyposażone w moduły Bluetooth oraz Wi-Fi.
- Jeśli natomiast myślisz o podkręceniu procesora, jednak nie masz w tym dużego doświadczenia, warto wybrać model, który posiada wbudowaną funkcje OC (overclockingu).
Płyta główna do gier – czym się różni?
Zastanawiasz się jaka płyta główna do gier będzie najlepsza? Płyty główne dla gracza są jednym z tematów naszych artykułów, więc koniecznie się z nim zapoznaj. Zdradzimy Ci jednak, że gamingowe motherboardy posiadają specjalne sloty do podłączenia klawiatury i myszki, dobrej jakości układy dźwiękowe i karty sieciowe zapewniające najniższe pingi podczas rozgrywek sieciowych. Są one także znacznie estetyczniej wykonane, aby mogły godnie reprezentować pokój gracza w przeszklonym panelu obudowy.
Mogą Cię zainteresować:
Najnowsze
Jaki prezent na Komunię dla chłopca? Sprawdzone pomysły
Jaki prezent na Komunię dla dziewczynki? Najlepsze pomysły
Ile dać w kopercie na komunię w 2025? Od czego zależy kwota? Praktyczny przewodnik!
Kalkulator odległości od TV. Jak dobrać rozmiar telewizora?
Prezent na Komunię od chrzestnej dla dziewczynki i chłopca – najlepsze pomysły prezentowe
Polecane zestawy komputerowe – maj 2025 rok
Stacja dokująca czy replikator portów? Różnice
Jaka hulajnoga elektryczna dla dorosłych i dla dzieci? Najlepsze hulajnogi elektryczne
