Jak testować dysk twardy? Programy do sprawdzania dysku SSD

Komputery to urządzenia elektroniczne, więc prawie wszystkie ich elementy mogą ulec uszkodzeniu. Awarie, które obejmują dyski twarde wydają się najbardziej kryzysowymi sytuacjami – zwłaszcza jeżeli nie mamy kopii zapasowej ważnych plików i tracimy wtedy pracę na studia, bazę użytkowników, czy też inne prywatne dokumenty, które będzie bardzo trudno odzyskać (np. rodzinne i osobiste zdjęcia!).

Są jednak sposoby, aby już wcześniej przewidzieć usterkę nośnika i w porę zareagować. Dlatego przygotowaliśmy poradnik, w którym opisaliśmy, jak sprawdzić stan dysku SSD i jaki wybrać program do testowania dysku twardego. Więcej o dyskach twardych dowiesz się z naszego poradnika Jaki dysk twardy wybrać?

Polecane dyski twarde

Samsung 990 Evo Plus 2TBCena od 589 zł

Kingston KC3000 M.2 Pcie 4.0 NVMe 1TBCena od 419 zł

Seagate IronWolf 4TBCena od 489 zł

Samsung 990 Pro 1TBCena od 459 zł

Lexar NM790 Pci-e NVMe 1TBCena od 349 zł

Samsung 870 Evo 1TBCena od 427 zł

Samsung 980 M.2 PCIe NVMe 1TBCena od 419 zł

Samsung 990 Pro 2TBCena od 729 zł

Lexar NM710 Pci-e NVMe 1TBCena od 309 zł

Kingston KC3000 M.2 Pcie 4.0 NVMe 2TBCena od 699 zł

Kingston NV3 M.2 Pcie 4.0 NVMe 1TBCena od 299 zł

Seagate BarraCuda 2TBCena od 299 zł

Kingston NV3 M.2 Pcie 4.0 NVMe 2TBCena od 549 zł

GOODRAM CX400 Gen.2 1TBCena od 269 zł

GOODRAM CX400 Gen.2 512GBCena od 139 zł

Seagate BarraCuda 4TBCena od 479 zł

GOODRAM CL100 Gen.3 240GBCena od 119.9 zł

Micron SSD 7450 PRO NVMe U.3 480GBCena od 579 zł

Lexar NM620 Pci-e NVMe 1TBCena od 259 zł

WD Blue SN580 M.2 PCIe NVMe 1TBCena od 257 zł

W tym artykule znajdziesz:

• Programy do testowania dysku
• Jak sprawdzić, czy dysk jest nowy?
• Temperatura dysku – co oznacza?
• Jak sprawdzić dysk SSD?

Jak sprawdzić stan dysku twardego?

Jak testować dysk twardy? Każdy dysk został wyposażony w system S.M.A.R.T. (ang. Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology), który monitoruje różne parametry jego pracy i zgłasza potencjalne problemy. To nadal jest bardzo dobry sposób na sprawdzenie dysku w komputerze lub laptopie.

W system S.M.A.R.T. zaopatrzone są tradycyjne twarde dyski (HDD) i dyski SSD. Warto jednak pamiętać, że S.M.A.R.T w przypadku dysków HDD będzie bardziej skuteczny do przewidywania awarii mechanicznych, a dla SSD będzie monitorował przede wszystkim zużycie pamięci flash, co znakomicie przydaje się do wykrycia awarii związanych z zapisem/odczytem danych.

Testowanie dysku twardego powinniśmy zacząć właśnie od odczytania tych informacji – najlepiej wykorzystać do tego celu darmowe narzędzie CrystalDiskInfo lub HD Tune.

Program do testowania dysku CrystalDiskInfo:

CrystalDiskInfo to jeden z najpopularniejszych programów do testowania dysków HDD i SSD. Narzędzie jest dostępne za darmo i pozwala sprawdzić parametry S.M.A.R.T., temperaturę oraz podstawowe informacje o specyfikacji nośnika (interfejs, obsługiwane technologie, wersję oprogramowania – firmware).

Programy do testowania dysku

W systemie S.M.A.R.T. znajdziemy kilkanaście różnych parametrów, ale tylko część jest uznawana za krytyczne i ma wpływ na działanie dysku. Do takich parametrów zaliczamy:

• Raw Read Error Rate (ID 01/ HEX 01) – ilość błędnych odczytów dysku. Wysoka wartość może wskazywać na problem z powierzchnią talerzy lub głowicami
• Reallocated Sectors Count (ID 05/HEX 05) – ilość realokowanych sektorów. Wysoka wartość może wskazywać na pojawiające się bad sectory
• Spin Retry Count (ID 10/HEX 0A) – ilość ponownych prób rozkręcenia talerzy. Wysoka wartość może wskazywać na problemy mechaniczne
• End-to-End Error (ID 184/HEX B8) – problemy z przekazywaniem informacji z pamięci podręcznej do bufora. Wysoka wartość może wskazywać na problemy z tymi elementami
• Command Timeout (ID 188/HEX BC) – problemy z przerwaniem działania dysku twardego. Wysoka wartość może wskazywać na problemy z zasilaniem
• Reallocation Event Count (ID 196/HEX C4) – ilość remapowanych sektorów. Parametr podaje wartość dokonanych prób (zarówno udanych, jak i nieudanych). Wysoka wartość może wskazywać na pojawiające się bad sectory
• Current Pending Sector Count (ID 197/HEX C5) – ilość sektorów czekających na remapowanie. Wysoka wartość może wskazywać na pojawiające się bad sectory
• Uncorrectable Sector Mount (ID 198/HEX C6) – ilość błędów, których nie da się naprawić. Wysoka wartość może sugerować problem z powierzchnią talerzy lub elementami mechanicznymi dysku
• Off-track errors Mount (ID 201/HEX C9) – parametr krytyczny, który wskazuje na konieczność wykonania kopii zapasowej danych (jeżeli wartość jest różna od 0)

Warto jednak pamiętać, że programy mogą podawać różną nazwę danego parametru, więc dla upewnienia się można tutaj porównać numer identyfikacyjny (ID lub HEX). Ponadto nie każdy dysk monitoruje wszystkie parametry (najważniejsze krytyczne powinny być opisane w większości przypadków).

Program do sprawdzania dysku twardego HD Tune:

HD Tune najlepiej wypada przy testowaniu tradycyjnych dysków twardych (HDD). Aplikacja jest dostępna w wersji darmowej (do prywatnego użytku) oraz płatnej. Ta pierwsza jednak w zupełności wystarczyć do podstawowych czynności związanych z diagnostyką sprzętu – narzędzie pozwoli odczytać parametry S.M.A.R.T., sprawdzić podstawową specyfikację, a także przeprowadzić skanowanie całego obszaru dysku w poszukiwaniu tzw. bad sectorów (uszkodzonych sektorów). Sprawdzanie dysku przy użyciu HD Tune nie sprawi kłopotu nawet mniej zaawansowanym użytkownikom.

Jak sprawdzić, czy dysk jest nowy?

Aby sprawdzić, czy dysk jest nowy, możesz wykonać kilka kroków:

1. Sprawdzenie w systemie operacyjnym

Windows:

• CrystalDiskInfo – Pobierz i uruchom CrystalDiskInfo. Sprawdź:
  • Licznik godzin pracy (Power-On Hours – POH) – nowy dysk powinien mieć wartość 0 lub bardzo niską.
  • Liczba uruchomień (Power-On Count) – nowy dysk powinien mieć bardzo niską liczbę (np. 1-2).
  • Stan dysku – powinien być oznaczony jako „dobry” (Good).
• Wiersz poleceń (CMD)
  • Otwórz Wiersz poleceń i wpisz: wmic diskdrive get model,serialnumber,status
  • Możesz też sprawdzić SMART dysku: wmic diskdrive get status
  • Jeśli chcesz sprawdzić numer seryjny: wmic diskdrive get serialnumber

macOS:

• Otwórz Terminal i wpisz: system_profiler SPSerialATADataType
  • Sprawdź liczbę godzin pracy i numer seryjny.

Linux:

• Otwórz Terminal i wpisz: sudo smartctl -a /dev/sdX (Zamień „X” na odpowiednią literę twojego dysku, np. „sda”)

2. Sprawdzenie opakowania i numeru seryjnego

• Sprawdź opakowanie – oryginalne, fabrycznie zamknięte.
• Sprawdź numer seryjny dysku i porównaj go z informacjami od producenta. Możesz sprawdzić na stronie producenta, czy dysk jest nowy.

3. Stan techniczny (SMART)

• Sprawdź SMART, aby zobaczyć:
  • „Power-On Hours” – liczba godzin pracy.
  • „Power Cycle Count” – liczba uruchomień.
  • „Reallocated Sectors Count” – jeśli są błędy, dysk mógł być używany.

Jeśli wartość „Power-On Hours” jest większa niż 0, a liczba uruchomień jest wysoka, oznacza to, że dysk był używany.

4. Przetestuj prędkość dysku

• Nowe dyski powinny osiągać deklarowaną prędkość odczytu/zapisu. Możesz użyć np. CrystalDiskMark na Windows lub Blackmagic Disk Speed Test na macOS.

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do stanu dysku, warto skontaktować się ze sprzedawcą lub zgłosić reklamację.

Temperatura dysku – jaka powinna być?

Oprócz parametrów S.M.A.R.T. ważną informacją podawaną przez aplikacje do monitorowania parametrów dysku twardego jest również temperatura nośnika. Niestety, wysoka temperatura ma negatywny wpływ na awaryjność dysków talerzowych (HDD). Nie powinna ona przekraczać 50-60 stopni Celsjusza.

Podobnie wygląda sprawa w przypadku nośników półprzewodnikowych (SSD), jednak współczesne konstrukcje korzystają z mechanizmów zabezpieczających przed przegrzaniem układów, więc głównie ryzykujemy spadkami wydajności (tzw. thermal throttling). Na przegrzanie najbardziej narażone są szybkie nośniki pod M.2 PCI-Express.

Co zrobić jeżeli test dysku SSD lub dysku twardego pokazał zbyt wysoką temperaturę?

W przypadku niepokojących odczytów (powyżej 70 stopni Celsjusza) warto zapewnić dodatkowe chłodzenie w postaci radiatora i/lub dodatkowego nawiewu. To nie wszystko. Przed zainwestowaniem w nowego czy dodatkowego coolera warto:

• sprawdzić i poprawić wentylację obudowy komputera – być może przewody blokują przepływ powietrza lub wentylatory nie pracują w prawidłowy sposób;
• wyczyścić obudowę z kurzu – to banalny, ale jednocześnie dość częsty powód gorszej wentylacji i rosnącej temperatury podzespołów;
• sprawdzić ulokowanie dysku i innych komponentów – być może dysk znajduje się zbyt blisko podzespołów, które generują ciepło (np. procesora czy karty graficznej), niezłym pomysłem jest umieszczenie dysku w specjalnych stelażach (ramkach);
• monitorowanie temperatury dysków – jeżeli temperatura zbliża się do górnej dopuszczalnej granicy, to należy na bieżąco ją monitorować (np. przy użyciu CrystalDiskInfo);
• ograniczyć intensywne operacje, które prowadzą do przegrzania dysku;
• użyć podstawki chłodzącej – to rozwiązanie dla użytkowników laptopów.

Jak testować dysk SSD?

W przypadku nośników SSD warto również zwrócić uwagę na parametr TBW (ang. Total Bytes Written), który informuje o całkowitej ilości zapisanych danych. Wartość ta jest o tyle istotna, że część producentów ogranicza gwarancję nośnika współczynnikiem TBW. Jeżeli zostanie on przekroczony, automatycznie tracimy możliwość reklamowania dysku. W większości przypadków atrybut ten jest jednak ustalany na tak wysokim poziomie, że bez problemu wystarczy do kilkuletniego użytkowania dysku przy codziennych zastosowaniach.

Część producentów ogranicza gwarancję nośnika współczynnikiem TBW, po którego przekroczeniu tracimy możliwość złożenia reklamacji.

Jak sprawdzić dysk SSD pod kątem parametru TBW? Najlepiej zrobić test dysku SSD, używając oprogramowania producenta nośnika. Taki program do sprawdzania dysku SSD to np.:

• ADATA SSD Toolbox;
• Corsair SSD Toolbox;
• SanDisk SSD Dashboard;
• Seagate SeaTools;
• Crucial Storage Executive;
• GOODRAM Optimum SSD Tool;
• Kingston SSD Manager;
• Kioxia SSD Utility;
• Lexar SSD Dash;
• Plextor Plextool;
• Samsung Magician;
• Western Digital Dashboard.

Wymienione narzędzia oferują wszystkie najważniejsze opcje, aby testowanie dysku SSD było szybkie i sprawne (odczyt S.M.A.R.T. i TBW). Oprócz tego często oferują też dodatkowe funkcje w postaci testowania wydajności nośnika, aktualizacji oprogramowania i klonowania zawartości starego dysku na nowy.

Na koniec warto podpowiedzieć, jak sprawdzić jaki mam dysk: HDD czy SSD. To nie jest trudne zadanie.

W Windows wystarczy:

• otworzyć menedżera zadań (Ctrl + Shift + Esc);
• przejść do zakładki „Wydajność”;
• w lewej kolumnie będzie informacja o dysku użytym w komputerze (“Dysk” w lewej kolumnie).

W macOS należy:

• Kliknij logo Apple w lewym górnym rogu i wybierz „Ten Mac”.
• Kliknij „Raport systemowy”.
• W sekcji „Sprzęt” wybierz „Pamięć masowa”. Powinieneś zobaczyć, czy masz dysk SSD czy HDD w kolumnie „Medium”.

Test dysku twardego z całą pewnością jest bardzo ważny. Dlaczego? Sprawna diagnostyka pozwoli wcześniej przewidzieć problemy i w porę zareagować, zapobiegając utracie istotnych plików – tym bardziej, że producenci zadbali o nieskomplikowaną metodologię, a w sieci dostępne są proste/darmowe narzędzia, więc z zadaniem tym powinni sobie poradzić nawet mniej doświadczeni użytkownicy. Niestety, większość usterek jest trudna do naprawienia, więc w przypadku awarii przeważnie konieczne jest oddanie dysku na gwarancję lub zakup nowego modelu.

Mogą Cię zainteresować:

• Laptop z dyskiem SSD – jak wybrać i czy warto?
• Jaki dysk do laptopa? SSD, HDD czy SSHD?
• Temperatura procesora – na co uważać i jak chłodzić?
• Jak wyciszyć komputer stacjonarny? Co jest ważne?