Czym jest chipset płyty głównej?

Chipset, jeden mały układ scalony, może zdecydować o wydajności całego komputera. To od niego zależy też przyszłość Twojego zestawu, czy będziesz go mógł rozbudować np. dołożyć kości pamięci RAM lub pamięć SSD. Dlaczego wybór chipsetu jest tak ważny, jakie są rodzaje chipsetów, które płyty główne będą pasowały do konkretnego modelu – już za chwilę znajdziesz odpowiedź na te i inne pytania. Komputer to nie tylko procesor i pamięć!

Polecane płyty główne w sklepie

Gigabyte Z890 EAGLE WIFI7Cena od 1079 zł

ASRock Z890 Lightning WiFiCena od 1099 zł

ASRock Z890M Riptide WiFiCena od 1079 zł

ASRock Z890 Steel Legend WiFiCena od 1119 zł

Gigabyte B550 GAMING X V2Cena od 525 zł

ASUS TUF GAMING B650-PLUS WIFICena od 799 zł

ASUS TUF GAMING B760-PLUS WIFI D4Cena od 662 zł

ASUS PRIME B760M-A WIFI D4Cena od 529 zł

ASUS PRIME B550M-A WIFI IICena od 429 zł

Gigabyte B650 EAGLE AXCena od 656 zł

ASUS PRIME B450M-A IICena od 319 zł

ASUS PRIME B550M-ACena od 379 zł

Gigabyte B650 EAGLECena od 599 zł

ASUS ROG STRIX B550-A GAMINGCena od 539 zł

MSI B760 GAMING PLUS WIFICena od 629 zł

MSI B650 GAMING PLUS WIFICena od 729 zł

MSI X670E Gaming Plus WiFiCena od 1029 zł

ASUS ROG STRIX B650-A GAMING WIFICena od 839 zł

Gigabyte B760 GAMING X DDR4Cena od 538 zł

MSI MAG B650 TOMAHAWK WIFICena od 869 zł

Co to jest chipset płyty głównej?

Chipset – co to jest? To szalenie ważny, choć bywa, że niedoceniany układ scalony wmontowany w płytę główną. Odpowiada za komunikację między podzespołami komputera, m.in. procesorem (CPU), pamięcią RAM, kartą graficzną, portami USB, złączami  PCIe i urządzeniami peryferyjnymi.

Chipset najłatwiej porównać do centrali, która zarządza informacjami przepływającymi wewnątrz peceta lub maca. Jednak na tym nie koniec jego funkcji. Decyduje, jakie procesory i inne komponenty mogą działać z płytą główną, ile i jakiego typu urządzenia może obsłużyć komputer (np. dyski SSD, liczba portów USB) oraz przesądza o możliwość overclockingu procesora, czyli zwiększenia jego taktowania ponad nominalną wartość.

Co to znaczy w praktyce? Np. nie każdy procesor będzie działał na dowolnej płycie głównej, a różne chipsety mogą wspierać różne rodzaje pamięci RAM (DDR4, DDR5). Jak widzisz, trudno przecenić rolę tego zestawu układów scalonych.

Starsze chipsety miały wydzielony mostek północny (odpowiadał za szybkie połączenie między procesorem, pamięcią RAM i kartą graficzną) i mostek południowy (zarządzał resztą podzespołów). Teraz wiele funkcji mostka północnego przejął procesor.

Jaki chipset wybrać?

Jak zwykle, odpowiedź na takie pytanie brzmi: to zależy. Od czego? Od Twoich potrzeb, budżetu i komponentów, które chcesz widzieć w obudowie komputera.

Zacznijmy od przeznaczenia komputera. Innego kontrolera systemu będzie potrzebował gracz lub profesjonalista pracujący z programami graficznymi, a inny model wystarczy w urządzeniach przeznaczonych do przeglądania internetu i obsługi aplikacji biurowych.

Składając komputer, najpierw wybierasz procesor, a następnie chipset płyty głównej. Oba podzespoły muszą się „dogadywać”. Np. seria 600/700 Intela przeznaczona jest dla procesorów 12. i 13. generacji, a topowe płyty dla Ryzen 7000 mają chipsety serii X (m.in.  X670 i X670E). CPU decyduje o kompatybilności i wydajności systemu, a chipset pozwala w pełni wykorzystać możliwości procesora.

Wybierając chipset, musisz przyjrzeć się jego parametrom. Weź pod uwagę przede wszystkim liczbę slotów RAM, maksymalne taktowanie pamięci, ile ma slotów PCIe oraz jaki interfejs wspiera (M.2, USB).

Jeżeli potrzebujesz komputera do pracy z wymagającymi programami to lepiej zainwestować w chipset, który pomieści więcej kości RAM. Wyższe taktowanie przełoży się na lepszą wydajność Twojego zestawu. Liczba slotów PCIe określa ile urządzeń – kart graficznych, dysków SSD – podłączysz do płyty głównej. Ilość slotów M.2 i ich protokoły (np. PCIe 4.0, PCIe 5.0) decydują o tym, jakie dyski zainstalujesz i jak szybko będą działać.

Rodzaje chipsetów w płytach głównych

Wiemy już, co to chipset. A jak je podzielić? Najłatwiej ze względu na producenta. Jak już wspomnieliśmy, w grę wchodzą podzespoły Intela i AMD (więcej na ich temat za chwilę).

Kontrolery systemu można też podzielić ze względu na ich przeznaczenie, np. dla graczy (wysoka przepustowość danych, wiele interfejsów PCIe, wsparcie dla overclockingu), czy do komputerów biurowych (obsługa podstawowych funkcji, standardowe parametry wydajnościowe, niższa cena). Osobną kategorię stanowią chipsety wykorzystywane w stacjach roboczych i serwerach.

Jaki chipset płyty głównej dla procesorów Intel?

Chipsety ze świata Intela to serie:

• H – do komputerów budżetowych i biurowych,
• B – do zestawów ze średniej półki cenowej,
• Z – dla graczy, cyfrowych twórców i osób planujących overclocking,
• C i W – przeznaczone dla serwerów i stacji roboczych (W dla zestawów wymagających dużej mocy obliczeniowej, np. renderowania grafik 3D czy analizy danych).

Spójrzmy na sztandarowe chipsety z każdej serii.

Modele Z690/Z790 mają pełne wsparcie potrzebne do podkręcenia procesora, maksymalną liczbę linii PCIe oraz najwyższą przepustowość danych. Te chipsety są kompatybilne z procesorami 12. i 13. generacji. Obsługują PCIe 5.0 dla kart graficznych i szybkich dysków SSD, oferują też większą liczbę linii PCIe i portów USB (w tym USB 3.2 Gen 2 × 2). Nowością są najbardziej zaawansowane chipsety Z890 dla Intel Core Ultra 200 (w sprzedaży od października 2024).

Chipsety B660/H670 (dla procesorów Intel 12. i 13. generacji) i bardziej zaawansowane B760 (kompatybilne dla 12., 13., 14. generacji) sprawdzą się w standardowych komputerach biurowych i domowych, są stabilne i oferują dobry stosunek ceny do wydajności. Np. obsługują PCIe 4.0, rzadziej PCIe 5.0, do 12-14 portów USB 3.2, overclocking pamięci RAM.

Chipsety H610 to budżetowe rozwiązanie. Nie rozpieszczają funkcjonalnościami (brak np. wsparcia dla overclockingu, Wi-Fi 6E, z portów PCIe są przede wszystkim PCIe 3.0), mają ograniczone możliwości rozbudowy, jednak są też najtańsze.

Jak dobrać chipset do procesora Intel? Ogólna zasada:

• do procesorów bez „K” w nazwie (np. Core i5-13400): dobrym pomysłem jest chipset H610 lub B760, ponieważ procesory te nie obsługują overclockingu.
• do procesorów z „K” w nazwie (np. Core i7-13700K): chipset Z790 lub Z690, w pełni wykorzystasz możliwości podkręcania.
• do stacji roboczych: wybierz W790, szczególnie jeśli pracujesz na procesorach Xeon.

Jaki chipset płyty głównej do procesorów AMD?

Procesory AMD Ryzen wykorzystują dwie podstawki:

• AM4 (dla Ryzen 1000-5000) – starsze procesory.
• AM5 (dla Ryzen 7000 i nowszych) – najnowsza generacja z obsługą DDR5 i PCIe 5.0.

Z zasady seria A to podstawowe chipsety, seria B oferuje dobry stosunek jakości do ceny, seria X przeznaczona jest dla wymagających użytkowników.

Chipsety dla podstawki AM4 to A520 (PCIe 3.0 i 4.0, podstawowe porty), B550 (overclocking RAM, PCIe 4.0 dla GPU i SSD, niezły wybór dla graczy) oraz X570 (najbardziej przyszłościowy model).

Teraz chipsety dla podstawki AM5. Najbardziej podstawowy to A620. Ze średniej półki mamy B650 (PCIe 5.0 dla dysków SSD, overclocking RAM, bardzo dobry stosunek ceny do wydajności) oraz B650E (PCIe 5.0 także dla GPU, ulepszone funkcje sieciowe – Wi-Fi 6E). Gracze i najbardziej wymagający użytkownicy często wybierają X670 oraz najbardziej wydajny X670E.

Jak dobrać chipset do procesora AMD?

Do procesorów Ryzen 7000 (AM5) sprawdzą się A620 (do codziennych zastosowań), B650 oraz B650E (oba dla bardziej wymagających) lub X670E (topowe rozwiązanie). Do procesorów Ryzen 5000 (AM4) możesz wybrać A520 (dobre do biura i codziennych zadań), B550 (dla graczy) lub X570 (topowe rozwiązanie).

Warto dodać, że AMD ma też serię TRX, która dedykowana jest zestawom do obsługi bardzo dużej ilości RAM, wielu kart graficznych i zaawansowanych technologii.

Czym kierować się przy wyborze chipsetu?

Czas na podsumowanie. Wybór chipsetu zależy od tego, ile masz pieniędzy na zakupy, od Twoich wymagań dotyczących wydajności oraz preferencji (Intel, AMD). Przed zakupem znajdź czas na rachunek sumienia – do czego chcesz używać komputera, sprawdź  kompatybilność procesora oraz parametry techniczne.

Bez trudu znajdziesz chipsety dla graczy i profesjonalistów, do domowego użytku (przeglądanie internetu, oglądania filmów, okazjonalnej gry, pracy z aplikacjami biurowymi) oraz do najtańszych zestawów. Sprawdź przepustowość magistrali, liczbę wspieranych linii PCIe, obsługiwane interfejsy i pamięć (np. nie wszystkie wspierają DDR5) oraz dodatkowe funkcje (np. wsparcie dla overclockingu).

Niektóre osoby wybierają przyszłościowy chipset, który pozwoli im swobodnie unowocześniać komputer i wydłużyć jego użyteczność.

Mogą Cię też zainteresować:

• Jaka płyta główna do komputera?
• Jaka płyta główna pod procesor AMD?
• Jaka płyta główna pod procesor Intel?
• Jak podkręcić procesor w laptopie?