Płyty główne

Decydując się na złożenie jednostki PC, kluczowym elementem jest płyta główna, będąca podstawą do instalacji wszystkich innych komponentów. Z tego względu wybór płyty głównej powinien być dobrze przemyślany, również pod kątem przyszłych modyfikacji naszego komputera. Należy określić swoje potrzeby i preferencje co do sprzętu, aby wybrać odpowiednią platformę, na której będzie działał.

Czym jest płyta główna?

Płyta główna (zwana również mobo - skrót od ang. motherboard) w komputerach PC oraz laptopach to najważniejszy komponent, który odpowiedzialny jest za wymianę informacji między pozostałymi podzespołami oraz dostarczenie im zasilania. Wyposażona jest w szereg gniazd, które umożliwiają podłączenie: procesora, układu graficznego, dysków twardych, kości pamięci RAM, napędu optycznego i zasilacza. W tym miejscu należy również podkreślić, że w sprzedaży oferowane są płyty ze zintegrowaną kartą graficzną, które są dedykowane mniej wymagającym użytkownikom, oraz płyty gamingowe, w przypadku których podłączana jest dedykowana karta graficzna. Gamingowa płyta główna jest z reguły znacznie droższa, co jest efektem lepszych parametrów.

Wszystkie płyty główne składają się z kilku elementów, czyli chipsetu, mostków oraz szyn płyty głównej. Chipset (np. dla platformy AM5: B650, X670; dla AM4: B550; dla LGA 1700: Z790, B760) pełni rolę kontrolera płyty głównej i odpowiada za sterowanie pracą poszczególnych elementów systemu. Mostki (północny i południowy) służą natomiast do podłączania podzespołów, takich jak procesory, czy pamięci RAM. Szyny płyty głównej, czyli magistrale, zapewniają natomiast łączność pomiędzy poszczególnymi elementami, odbierając i wysyłając dane.

Najpopularniejsze gniazda (sockety) procesorów w 2025 roku

Każda płyta główna posiada gniazdo procesora (socket), które musi być kompatybilne z wybranym modelem CPU. Wybór odpowiedniego gniazda jest kluczowy, ponieważ determinuje, jakie generacje procesorów będą obsługiwane. Obecnie na rynku dominują platformy od AMD i Intela, a oto najważniejsze z nich:

Platforma AMD

• AM5 - najnowszy standard od AMD, dedykowany procesorom AMD Ryzen serii 7000, 8000 (APU) oraz najnowszej serii 9000. To platforma przyszłościowa, wspierająca najnowsze technologie, takie jak pamięć RAM DDR5 i złącze PCIe 5.0. Idealny wybór do budowy nowych, wydajnych komputerów.

• AM4 - wciąż bardzo popularna i wspierana platforma, kompatybilna z szeroką gamą procesorów AMD Ryzen serii 3000, 4000 i 5000 (w tym warianty G i X3D). Stanowi doskonałą, bardziej budżetową opcję dla solidnych komputerów do gier i pracy.

Platforma Intel

• LGA 1700 - główny socket dla procesorów Intel Core 12., 13. i 14. generacji. Platforma ta oferuje wsparcie zarówno dla pamięci DDR4, jak i DDR5 (zależnie od modelu płyty), co daje dużą elastyczność przy budowie komputera.

• LGA 1200 - starszy standard, kompatybilny z procesorami Intel Core 10. i 11. generacji. Obecnie jest to rozwiązanie schodzące z rynku, ale wciąż może być rozważane przy modernizacji starszych jednostek.

Starsze sockety, takie jak AM3+, LGA 1151 czy LGA 1155, są już przestarzałe i niezalecane przy budowie nowych komputerów.

AMD czy Intel?

Platformy Intel i AMD różnią się od siebie nie tylko fizyczną konstrukcją układów, a co za tym idzie koniecznością dopasowania pozostałych komponentów, ale również technologią wytwarzania. Wybór zależy od naszych osobistych preferencji i tego, na jakich podzespołach chcemy zbudować nasz komputer. Głównie dotyczy to procesora, jaki będzie zamontowany na płycie głównej. Należy pamiętać, że procesory Intel nie będą współdziałać z platformą AMD i na odwrót. Nie ma możliwości zamontowania procesora AMD na płycie głównej z podstawką do Intela.

Standardy płyt głównych

Płyty główne można podzielić na kilka standardów w zależności od zastosowania. Płyty ATX są najpopularniejsze i przeznaczone do komputerów o zwykłym, codziennym zastosowaniu. To samo tyczy się płyt microATX, które dodatkowo ze względu na mniejsze wymiary mogą być montowane w jednostkach z obudową micro-ATX. Podobnie rzecz się ma z płytami Mini ITX, które mieszczą się w jeszcze mniejszych obudowach. Jeżeli natomiast chcemy zbudować zestaw gamingowy czy PC do zastosowań profesjonalnych, który będzie wymagał implementacji wysokowydajnych podzespołów, wtedy warto wybrać płyty o standardzie Extended ATX, czyli EATX. Posiadają one więcej potrzebnych złącz i gniazd, ale wymagają większej obudowy komputera.

Producenci płyt głównych

Wiodącymi producentami płyt głównych, które cieszą się największą popularnością, są takie firmy jak Asus, MSI, Gigabyte czy ASRock. Każda z tych firm oferuje szeroki wybór płyt głównych w różnych zakresach cenowych, przystosowanych zarówno do procesorów Intela, jak i AMD.

Czym się kierować przy wyborze płyty głównej?

Płyta główna to bez wątpienia jeden z najważniejszych podzespołów każdego komputera, a od jej parametrów w wielu przypadkach zależy możliwość ewentualnej rozbudowy sprzętu w przyszłości. W związku z tym, wybierając płytę główną do komputera, należy wziąć pod uwagę m.in.:

• Zastosowanie sprzętu, co wynika z faktu, że na inny model należy postawić, zastanawiając się nad tym, jaka płyta główna do gier, a inny model sprawdzi się w przypadku uniwersalnego sprzętu do użytku domowego.

• Socket, ponieważ każde gniazdo procesora dopasowane jest do odpowiedniej generacji procesorów i może współpracować wyłącznie z określonymi seriami CPU.

• Chipset, który wpływa na wydajność oraz możliwości płyty głównej. Powinien zostać dopasowany nie tylko do serii procesora, ale również jego konkretnego modelu.

• Format (standard płyty), który należy dopasować do obudowy oraz ilości złącz i gniazd. Przykładem może być płyta główna micro ATX, która zajmuje mniej miejsca niż standardowa płyta ATX. Mniejszy wymiar przekłada się jednak na mniejszą ilość dostępnych złącz, co w wielu przypadkach może stanowić ograniczenie.

• Obsługiwany standard pamięci RAM, ponieważ płyty główne są kompatybilne z konkretnym standardem pamięci, np. DDR4 lub DDR5 (ale nie z oboma jednocześnie). Ważna jest również ilość gniazd pamięci i maksymalna pojemność pamięci, ponieważ od tego będzie zależało, ile kości umieścimy w slotach i ile GB będzie miała pamięć RAM w komputerze.

• Złącza, ponieważ zastanawiając się nad tym, jaka płyta główna będzie odpowiednia, warto zweryfikować ilość i typ nie tylko portów wewnętrznych, ale również zewnętrznych, które znajdują się na panelu tylnym, takich jak porty USB, Audio, HDMI, DisplayPort, gniazdo sieciowe RJ45, PS/2, VGA, gniazdo anteny Wi-Fi itp. Od tego, jakie rodzaje złącz posiadamy, zależy, ile urządzeń zewnętrznych i jakie do nich podepniemy.

• Sekcję zasilania oraz układ chłodzenia, ponieważ jest to istotne z punktu widzenia możliwości zastosowania naprawdę wydajnych podzespołów. Dobra sekcja zasilania zminimalizuje lub nawet zapobiegnie występowaniu spadków napięcia.

• Zastosowanie najnowszych technologii, ponieważ obecnie producenci płyt głównych wyposażają je w dodatkowe funkcje, czego przykładem może być flashowanie BIOS-u/UEFI bez procesora.

• Układ dźwiękowy, którego znaczenie wzrasta wtedy, gdy użytkownik nie zamierza korzystać z zewnętrznej bądź dedykowanej karty dźwiękowej.

• Kompatybilne podzespoły komputerowe i akcesoria do płyt głównych, które dają zdecydowanie większe możliwości wyboru konkretnych części, a co za tym idzie zbudowania komputera odpowiadającego indywidualnym potrzebom.

• Wygląd, co jest istotne szczególnie w przypadku użytkowników posiadających przezroczyste obudowy. Warto wówczas zwrócić uwagę na kolor PCB czy design układów chłodzenia.

Od czego zależy cena płyty głównej?

Płyta główna do komputera jest to element, którego cena uzależniona jest przede wszystkim od parametrów. Najistotniejszy w tym przypadku jest chipset, ponieważ poszczególne typy różnią się funkcjonalnością oraz zaawansowaniem, a co za tym idzie, przeznaczone są dla konkretnych grup użytkowników. Dobiera się je pod konkretną generację procesorów, a im będzie ona nowsza, tym wyższe z reguły okazują się ceny płyty głównej. Wpływa na nią także format płyty, ponieważ im będzie ona większa, tym wyższej ceny można się spodziewać. Istotna jest oczywiście również jakość, którą gwarantuje producent płyt głównych, oraz rozbudowana sekcja zasilania oraz układ chłodzenia, co ma wpływ na jej wydajność. Warto jednak podkreślić, że droższa płyta główna PC w większości przypadków jest lepsza pod względem parametrów oraz umożliwia przyłączenie do niej wydajniejszych podzespołów. Na cenę wpływają także różnego rodzaju moduły, takie jak łączność bezprzewodowa Wi-Fi, standard Bluetooth itp. Chcąc zminimalizować koszty, warto rozważyć w tym przypadku zakup na raty, ponieważ sprzedaż w ratach oferowana przez sklep Komputronik pozwala nabyć lepszą płytę, co przekłada się na jakość budowanej jednostki.

FAQ

1. Jakie marki płyt głównych są najlepsze?

Płyta główna to element, w przypadku którego najważniejsza jest jakość. W związku z tym warto stawiać na rozwiązania renomowanych producentów, czego przykładem mogą być produkty Asus, Gigabyte, MSI oraz ASRock. Firmy te cieszą się zdecydowanie najlepszymi opiniami użytkowników, co potwierdza ich jakość oraz niezawodność.

2. Jak dobrać płytę główną do procesora?

Konieczność odpowiedniej współpracy płyty głównej z procesorem sprawia, że najważniejszą kwestią jest weryfikacja kompatybilności. Zastanawiając się bowiem nad tym, jaka płyta główna pod procesor AMD, należy zweryfikować typ gniazda, który musi być taki sam w obu podzespołach. Dobór ułatwia również konfigurator PC, który pozwala w prosty sposób wybrać poszczególne podzespoły komputera.

3. Na jakie parametry płyty głównej zwrócić uwagę przy zakupie?

Odpowiednio dobrana płyta główna z procesorem to nie jedyny aspekt, który należy wziąć pod uwagę przy zakupie. Analizując poszczególne płyty główne, oprócz gniazda procesora i tego, jakie są przez nią obsługiwane procesory, należy wziąć pod uwagę również inne kwestie, czego przykładem może być chipset płyty głównej, format płyty, typ obsługiwanej pamięci RAM, obecność złącza PCIe, liczba slotów PCIe czy ilość i rodzaj gniazd.

4. Jaką płytę główną wybrać w 2025 r.?

Chcąc kupić płytę główną w 2025 roku, do nowego, wydajnego komputera, warto skupić się na najnowszych platformach: AMD AM5 (dla procesorów Ryzen 7000 i nowszych) oraz nadchodzącej Intel LGA 1851. Starsze, ale wciąż popularne sockety, takie jak Intel LGA 1700 oraz AMD AM4, to doskonały wybór do bardziej budżetowych zestawów lub modernizacji istniejących komputerów. Wybór płyty powinien być zawsze uzależniony od posiadanego procesora, a przy jego dokonywaniu warto sprawdzić opinie o danym produkcie oraz wybrać sklep oferujący atrakcyjną cenę.